معده یکی از مهم‌ترین اعضای دستگاه گوارش است. اگر اختلال یا بیماری، مانع فعالیت درست معده شود، می‌تواند تمام فرایند گوارش را تحت‌تأثیر قرار دهد و شما را از مزایای غذا خوردن محروم کند. یکی از بیماری‌های مرتبط با معده، گاستروپارزی است. در این مطلب به بررسی کامل گاستروپارزی می‌پردازیم؛ از علل گرفته تا راه درمان این بیماری، همه را بررسی می‌کنیم. پس برای اینکه بدانید گاستروپارزی چیست و چگونه درمان می‌شود، با ما همراه باشید.
گاستروپارزی چیست؟
گاستروپارزی اختلالی است که روی حرکات طبیعی و غیرارادی عضلات معده که برای گوارش غذا بسیار ضروری هستند، اثر می‌گذارد. در واقع این انقباضات باعث می‌شوند غذا در معده آسیاب شده و گوارش اولیه در آن انجام شود. همچنین این انقباضات موجب به‌پیش راندن غذا نیز می‌شوند.
اگر شما هم جزو افرادی هستید که دچار گاستروپارزی هستند، به احتمال زیاد انقباضات معده شما کند شده و یا اصلاً انجام نمی‌شوند. این مسئله مانع تخلیه درست مواد از معده شما می‌شود. علت این بیماری به طور کامل شناسایی نشده است؛ اما طبق تحقیقات، بروز این عارضه در افراد دیابتی، احتمال بیشتری دارد.
مصرف داروهایی مثل مسکن‌های مخدر، داروهای کنترل فشارخون بالا، داروهای ضدافسردگی و داروهای ضد آلرژی می‌تواند منجر به کند شدن فرایند تخلیه معده شود. همچنین اگر سابقه گاستروپارزی داشته‌اید، مصرف این داروها ممکن است وضعیت شما را بدتر کند. گاستروپارزی می‌تواند موجب اختلال در هضم طبیعی شود و مشکلات قند خون را به دنبال داشته باشد.
علائم گاستروپارزی چیست؟
گاستروپارزی علائم مختلفی دارد و ممکن است همه آنها در یک فرد بروز نکند. همچنین این علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است. حالا نوبت آن رسیده که بدانید علائم گاستروپارزی چیست. برخی از علائم گاستروپارزی شامل موارد زیر است:
- کاهش وزن
- درد ناحیه شکم
- نفخ
- سوزش معده
- احساس سیری سریع حین غذا خوردن
- کاهش اشتها و میل به غذا خوردن
- حالت تهوع و استفراغ
لازم به ذکر است، این علائم می‌توانند خفیف یا شدید باشند یا برای مدتی خبری از آنها نباشد؛ ولی مجدد پدیدار شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
توصیه همیشگی ما این است که هرگز هیچ بیماری و علامتی را نادیده نگیرید. همچنین از خوددرمانی بپرهیزید. زیرا ممکن است با خود درمانی نه‌تنها اوضاع را بهتر نکنید، بلکه موجب شدیدتر شدن بیماری شوید. اگر علائم گاستروپارزی را تجربه می‌کنید و از عوارض آن رنج می‌برید، باید به پزشک مراجعه کنید.
برای اینکه بدانید عوارض گاستروپارزی چیست، به لیست زیر توجه کنید:
- ریفالکس معده به مری (خروج اسید معده از معده به مری)
- کم‌آبی بدن به علت استفراغ‌های مکرر
- سوءتغذیه به علت دریافت نکردن مواد مغذی کافی در پی کم‌اشتهایی و استفراغ
- سطح قند خون غیرقابل‌پیش‌بینی که یک خطر جدی برای افراد دیابتی به شمار می‌رود
علل گاستروپارزی چیست؟
در اکثر موارد، دلیل واضحی برای گاستروپارزی وجود ندارد. اما دلایل شناخته شده گاستروپارزی به شرح زیر است:
- عوارض عمل معده برا لاغری مثل اسلیو معده یا سایر جراحی‌های کاهش وزن
- مصرف برخی داروها مثل مسکن‌های مخدر، داروهای ضدافسردگی، داروهای ضد آلرژی و داروهای کنترل فشارخون بالا
- دیابت نوع 1 یا نوع 2 درصورتی‌که به‌خوبی کنترل نشوند. این بیماری شایع‌ترین پاسخ برای سؤال “علل گاستروپارزی چیست” به شمار می‌رود.
- بیماری پارکینسون (آسیب تدریجی بخشی از مغز)
- اسکلرودرمی (بیماری نادری که موجب ایجاد نواحی سخت و ضخیم در پوست می‌شود. همچنین می‌تواند مشکلاتی در اندام‌های داخلی و عروق خونی ایجاد کند)
- آمیلوئیدوز (گروهی از بیماری‌های جدی و نادر که ناشی از رسوب پروتئین در اندام‌ها و بافت‌های بدن است)
راه‌های تشخیص گاستروپارزی چیست؟
پزشک عمومی شما در مورد علائم و سوابق پزشکی شما سؤال خواهد پرسید. ممکن است پزشک آزمایش‌هایی را نیز تجویز کند. این آزمایش‌ها شامل موارد زیر هستند:
- Bariom X-RAY: در این آزمایش باید مایع حاوی باریم را بنوشید. سپس در عکس‌برداری نحوه عبور این مایع از دستگاه گوارش شما مشخص و نمایان می‌شود.
- اسکن تخلیه معده: این آزمایش یک جواب خوب برای سؤال “راه‌های تشخیص گاستروپارزی چیست؟” به شمار می‌رود. شما در آزمایش اسکن تخلیه معده، غذایی حاوی مقدار کمی از ماده رادیواکتیو می‌خورید. این ماده غذایی اغلب تخم‌مرغ است. مواد رادیواکتیوی که در این غذا وجود دارند در اسکن قابل‌مشاهده خواهند بود.
درصورتی‌که پس از گذشت 4 ساعت از خوردن ماده غذایی، 10 درصد از غذا در معده شما باقی‌مانده باشد، گاستروپارزی تشخیص داده می‌شود.
- آزمایش کپسول بی‌سیم: در این آزمایش شما یک دستگاه الکترونیکی کوچک را می‌بلعید و دستگاه اطلاعات مربوط به‌سرعت حرکات معده شما را به دستگاه مخصوصی ارسال خواهد کرد.
- آندوسکوپی: دستگاه آندوسکوپی، یک لوله باریک و منعطف است که از معده و گلوی شما عبور داده می‌شود تا پوشش سطح معده را بررسی کند. این روش برای ردکردن سایر علل احتمالی استفاده می‌شود.
راه‌های درمان گاستروپارزی چیست؟
با اینکه گاستروپارزی در اغلب موارد قابل‌درمان نیست، اما رعایت یکسری نکات و تغییر در سبک زندگی می‌تواند تا حدودی به بهبود این بیماری و کاهش عوارض آن کمک کند. برخی راه‌های درمان گاستروپارزی به شرح زیر است:
تغییر رژیم غذایی
- یکی از راه‌های مؤثر برای درمان گاستروپارزی، تغییر رژیم غذایی است. برای مثال بهتر است به‌جای مصرف سه وعده غذایی در روز، کالری و مواد غذای دریافتی را در وعده‌های کوچک‌تر و مکرر تقسیم کنید.
برای مثال به‌جای خوردن یک بشقاب برنج در یک وعده، در سه نوبت بافاصله زمانی هر بار یک‌سوم این را بخورید. این کار باعث می‌شود هر بار مقدار کمتری غذا به معده شما وارد شود و راحت‌تر از دستگاه گوارش عبور کند.
- غذاهای نرم بخورید؛ زیرا هضم غذاهای نرم و آبکی، برای معده شما راحت‌تر است.
- غذا را خوب بجویید تا هضم آن آسان‌تر شود.
- با هر وعده غذایی خود، مایعات بنوشید. توجه کنید این مایعات نباید گازدار باشند.
- از خوردن غذاهایی که هضم آنها دشوار است مثل سیب، پرتقال، کلم بروکلی، غذاهای چرب، غذاهای پر فیبر و … بپرهیزید.
داروها
یک پاسخ رایج برای سؤال ” راه درمان گاستروپارزی چیست؟” مصرف دارو است. ممکن است پزشک شما داروهای زیر را به شما تجویز کند:
- دومپریدون: مصرف ین دارو قبل از غذا خوردن، باعث تحریک ماهیچه‌های معده و کمک به حرکت غذا در معده می‌شود.
- اریترومایسین: این آنتی‌بیوتیک به انقباض معده کمک می‌کند و حرکت غذا را تسهیل خواهد کرد.
- داروهای ضد استفراغ: این دارها باعث کاهش استفراغ می‌شوند.
گرچه این داروها فقط برای تسکین علائم گاستروپارزی مؤثر هستند، اما می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند. به‌هیچ‌وجه این داروها را خودسرانه مصرف نکنید و حتماً باید طبق دستور پزشک به مصرف آنها بپردازید.
ضمناً توجه داشته باشید، دومپریدون باید به مقدار بسیار کمی و برای مدت‌زمان بسیار کوتاهی مصرف شود. در غیر این صورت، عوارض جدی مرتبط با قلب را به دنبال خواهد داشت.
عمل جراحی
عمل جراحی یکی از راه‌های است که می‌تواند به کاهش علائم گاستروپارزی کمک کند. برای اینکه بدانید انواع عمل جراحی برای درمان گاستروپارزی چیست، به موارد زیر توجه کنید.
- گاستروانتروستومی: ایجاد سوراخی کوچک بین معده و روده باریک
- گاستروژونوسوکومی: اتصال معده به قسمت دوم روده باریک به طور مستقیم
جراحی آخرین پیشنهاد پزشک است. این جراحی‌ها می‌توانند با تسهیل حرکت مواد غذایی در لوله گوارش، علائم را کاهش دهند. برای اطلاع از خطرات احتمالی هرکدام از جراحی‌ها، باید با پزشک خود مشورت کنید.
تحریک الکتریکی
یک روش مناسب و البته جدید برای بهبود وضعیت، تحریک الکتریکی نام دارد. اما این تکنیک درمان گاستروپارزی چیست و چگونه کار می‌کند؟
در این روش یک دستگاه زیرپوست شکم قرار می‌گیرد. دو سیم به این دستگاه متصل هستند که به عضلات پایینی شکم ثابت می‌شوند. این سیم‌ها موج‌های الکتریکی ارسال می‌کنند تا عضلات درگیر در کنترل عبور غذا تحریک شوند. این دستگاه با استفاده از کنترل روشن می‌شود. این روش در همه افراد جواب نمی‌دهد و اثر آن در عرض یک سال از بین خواهد رفت. البته بیشتر افراد با تحریک الکتریکی بهبود می‌یابند.
لوله تغذیه
آخرین پاسخ به سؤال ” راه‌های درمان گاستروپارزی معده چیست؟” لوله تغذیه است. این آخرین راه چاره خواهد بود. ابتدا یک لوله تغذیه موقت را از طریق بینی وارد دستگاه گوارش می‌کنند و از طریق این لوله، مواد غذایی مستقیم به روده باریک می‌روند. ممکن است لوله تغذیه از طریق یک برش در شکم وارد روده شود. با این کار، مواد غذایی بدون عبور از معده به روده باریک وارد می‌شوند.
توصیه‌هایی برای دیابتی‌ها
اگر مبتلا به دیابت هستید، باید بدانید که افزایش سطح گلوکز خون می‌تواند به اعصاب معده آسیب بزند. اگر می‌خواهید بدانید بهترین راه پیشگیری از گاستروپارزی چیست، باید بگوییم کنترل قند خون مهم‌ترین و بهترین راه است. ممکن است پزشک شما تغییراتی در برنامه غذایی شما ایجاد کند و باید این تغییرات را جدی بگیرید.
همچنین اگر انسولین مصرف می‌کنید، ممکن است لازم باشد دوز انسولین را قبل و بعد از غذا تقسیم کنید و انسولین را به اندام‌هایی که جذب در آنها کندتر است، مثل ران خود تزریق کنید. لازم به ذکر است باید بعد از غذا خوردن سطح گلوکز خون را چک کنید.
کلام پایانی
گاستروپارزی چیست و چه علائمی دارد؟ راه‌های درمان آن کدامند؟ اینها سؤالاتی هستند که با مطالعه این مطلب به پاسخ آنها رسیده‌اید. توصیه می‌کنیم اگر علائم گاستروپارزی را دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا عوارض آن گریبان‌گیرتان نشود. همچنین شما را به‌شدت از خوددرمانی منع می‌کنیم.
