علل و درمان چاقی
در دنیای امروز مصرف غذاهای پرکالری فست فودی و عدم تحرک، برای بسیاری از افراد حرف اول و آخر را می‌زند. شاید همین سبک غلط زندگی نقش عمده‌ای در افزایش وزن داشته باشد. با این وجود خوشبختانه درمان چاقی، بسیار ساده‌تر از این حرف‌هاست. برای دستیابی به وزن مطلوب و رهایی از چاقی، راه‌های زیادی وجود دارد، اما قبل از روش های درمان، بهتر است با علل بی‌شمار این عارضه آشنا شوید.
همانطور که اشاره شد، دلایل زیادی برای بروز این عارضه وجود دارد. بسیاری از این دلایل به سادگی قابل پیشگیری و کنترل هستند. آشنایی با این دلایل به انتخاب بهترین شیوه درمان کمک زیادی می‌کند. در مورد جراحی برای لاغری باید محتاط باشیم؟ البته جراحی لاغری یکی از راه‌های اصلی درمان این عارضه محسوب می‌شود. با این وجود تنها راه رهایی از چاقی نیست، بلکه آخرین راه محسوب می‌شود. در ادامه این مطلب سعی داریم اطلاعات جامعی از درمان و علل چاقی دراختیار شما قرار دهیم.
با مفهوم چاقی بیشتر آشنا شوید
قبل از این که علل و درمان چاقی را بررسی کنیم، بهتر است ابتدا مفهوم آن را بشناسید. اساسا به چه افرادی چاق می‌گوئیم؟ معمولا برای این کار نسبت وزن و قد افراد را اندازه گیری می‌کنند که به آن شاخص توده بدنی (BMI) گفته می‌شود. البته به دلیل این که BMI تفاوتی بین عضلات، استخوان و چربی قائل نمی‌شود، به‌تنهایی معیار مناسبی محسوب نمی‌شود. در کنار این شاخص باید فاکتورهای دیگری ازجمله؛ جنسیت، نژاد، سن و … را هم مورد بررسی قرار داد.
طبق تعریف سازمان پیشگیری از بیماری (CDC) شاخص توده بدنی بالاتر از 30 در بزرگسالان، چاقی محسوب می‌شود. همانطور که می‌دانید داشتن اضافه وزن باعث بروز انواع بیماری‌های قلبی، دیابت و … می‌شود. البته چاقی مفرط، بسیار خطرناک‌تر خواهد بود.
به صورت کلی چاقی یا اضافه وزن مفرط به تجمع بیش از حد چربی‌ها در قسمت‌های مختلف بدن گفته می‌شود. این تجمع غیر طبیعی چربی‌ها علاوه‌بر آسیب‌های فیزیکی، باعث بروز مشکلات روانی و اجتماعی هم می‌شود. به همین دلیل بهتر است تا دیر نشده به فکر راه‌های درمان آن باشید.
بررسی انواع دلایل بروز چاقی
چاقی دلایل زیادی ازجمله؛ ژنتیک، ساختار بدن، تغییرات متابولیستی و … دارد، اما شاید مهم‌ترین دلیل آن مصرف بیش از حد کالری روزانه باشد. وقتی شما کالری دریافتی زیادی داشته و در عوض تحرک کمی دارید، داشتن اضافه وزن قطعی خواهد بود. به یاد داشته باشید که کالری‌های اضافی معمولا به صورت چربی در بدن شما انباشته می‌شوند. در این حالت درمان چاقی باید در اولویت قرار بگیرد.
مصرف غذاهای پرچرب و فست فودهای پرکالری در عصر حاضر به شکل دیوانه کننده‌ای افزایش پیدا کرده است. به طوریکه به جزو جدایی ناپذیر وعده‌های غذایی بیشتر افراد تبدیل شده است. شاید بهتر باشد در سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کنیم. با تمام این تفاسیر می‌توان دلایل عمده چاقی را به 2 گروه تقسیم کرد که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
دلایل عمومی و رایج چاقی
برخی علل چاقی رواج بیشتری دارند و معمولا بین مردم شناخته‌شده هستند؛ این دلایل عبارتد از:
- بالا رفتن سن؛ معمولا وقتی سن افزایش پیدا می‌کند، بافت‌های عضلانی و متابولیسم کاهش می‌یابند و در نتیجه وزن افزایش پیدا می‌کند.
- ژنتیک؛ این موضوع بر نوع ذخیره چربی و هضم غذا و تبدیل آن به سوخت بدن مربوط می‌شود.
- خواب ناکافی؛ که باعث تغییرات هورمونی و احساس گرسنگی بیش از حد می‌شود.
- دوران بارداری؛ باعث افزایش وزن شده و برای کاهش آن باید سختی‌های زیادی را تحمل کنید.
دلایل پزشکی و فیزیولوژیکی چاقی
گاهی اوقات قادر به درک علت چاقی نیستیم. به همین دلیل با مراجعه به پزشک، می‌توانیم با علل پزشکی این عارضه آشنا شویم و درمان چاقی را آغاز کنیم. این علل عبارتند از:
- (Prader-Willi)سندرم پرادر ویلی : این سندرم از بدو تولد به وجود می‌آید و باعث ایجاد حس گرسنگی شدید در فرد می‌شود.
- (PCOS)سندرم تخمدان پلی کیستیک : در این سندرم شاهد تغییرات هورمون‌های تولید مثل زنانه هستیم.
- (Cushing)سندرم کوشینگ: حالتی است که در آن استرس به شدت افزایش پیدا می‌کند. دلیل این امر افزایش سطح ترشح هورمون کورتیزول است.
- تیروئید کم کار: در این وضعیت غده تیروئید هورمون‌های لازم را به میزان کافی ترشح نمی‌کند.
چه عواملی باعث افزایش ریسک ابتلا به چاقی می‌شوند؟
با وجود این که علل اصلی ابتلا به چاقی را بررسی کردیم، باز هم عواملی می‌توانند ریسک ابتلا به این عارضه را افزایش دهند. در ادامه این عوامل را بررسی می‌کنیم.
عوامل فرهنگی و اقتصادی
شاید در نگاه اول ارتباطی بین این مسائل و چاقی وجود نداشته باشد، اما اگر کمی عمیق تر به این موضوع فکر کنید، متوجه ارتباط بین آنها خواهید شد. شاید در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که دسترسی بسیار سختی به باشگاه ورزشی یا حتی محلی برای پیاده‌روی دارید. در این صورت ابتلا به چاقی، امری اجتناب ناپذیر است.
گاهی اوقات عدم فراگیری آموزش‌های لازم در مورد نحوه صحیح مصرف غذاها، باعث افزایش وزن می‌شود. همچنین معاشرت با دوستان و اطرافیان شما تاثیر زیادی روی چاقی می‌گذارد.
مصرف برخی داروهای خاص
اگر مصرف غذاهای پرکالری هم باعث افزایش وزن شما نشوند، استفاده از برخی داروهای خاص، مثل؛ ضد تشنج، دیابت، ضد افسردگی، انواع استروئیدها و روان گردان، باعث چاقی شما خواهند شد. به همین دلیل بهتر است در مورد ادامه مصرف این داروها با پزشک خود مشورت کنید تا مجبور به درمان چاقی نشوید.
ژنتیک و عوامل خانوادگی
گاهی اوقات ژن‌هایی که از والدین به شما ارث می‌رسند، باعث افزایش وزن شما می‌شوند. این امر غیر اکتسابی بوده و شما نقشی در آن ندارید. ژنتیک باعث تغییراتی هورمونی و نحوه تبدیل غذا به انرژی می‌شود. همچنین از نظر خانوادگی ممکن است اعضای خانواده علاقه‌ای به ورزش نداشته باشند؛ بنابراین خلق و خوی آنان به مرور زمان روی شما هم تاثیر می‌گذارد.
ترک ناگهانی سیگار
شاید با دیدن این عنوان کمی شوکه شوید! البته این تعجب شما تا حدودی طبیعی است. چرا که معمولا مصرف سیگار را مضر می‌دانیم. با این وجود بهتر است بدانید اگر به صورت ناگهانی مصرف سیگار را کنار بگذارید، احتمال افزایش وزن شما بسیار زیاد خواهد شد.
3 تغییر مهم در سبک زندگی برای درمان چاقی
زندگی ما انسان‌ها با تصمیمات درست و غلط شکل می‌گیرد. شاید بسیاری از ما با تصمیمات غلط، باعث تغییر سبک زندگی و افزایش وزن خود شده‌ایم. به همین دلیل بهتر است هرچه سریع‌تر در مورد سبک زندگی خود تجدید نظر کنیم؛ چرا که ماهی هر وقت از آب گرفته شود تازه است!
ورزش منظم را فراموش نکنید
عدم تحرک یکی از معضلات زندگی مدرن در عصر حاضر است. اگر نوع زندگی و شغل شما به گونه‌ای است که تحرک کمی دارید، باید هر چه سریع‌تر نسبت به تغییر آن اقدام کنید. کافیست برنامه دقیق و منظمی تهیه کنید. برای شروع روزی 20 دقیقه ورزش هم کافی به نظر می‌رسد. سعی کنید به تدریج فعالیت‌های ورزشی روزانه خود را افزایش دهید.
رژیم غذایی اصولی یکی از راه های درمان چاقی
قطعا وجود غذاهای پرکالری و پرچرب در رژیم غذایی روزانه دردی از شما دوا نخواهند کرد! بنابراین بهتر است از مواد غذایی سالم، مثل؛ سبزیجات، میوه و … استفاده کنید. با حذف فست فودها و غذاهای پرکالری، تا حدود زیادی افزایش وزن شما کنترل می‌شود.
برای درمان چاقی مصرف نوشیدنی‌های الکلی را متوقف کنید
مصرف برخی نوشیدنی‌هایی که کالری زیادی دارند، باعث چاقی مفرط می‌شود. بنابراین یکی از راه‌های پیشگیری و درمان چاقی، عدم مصرف نوشیدنی‌های گازدار و الکلی است.
بررسی راه‌های تشخیص چاقی
ابتدایی‌ترین راه شناسایی این عارضه، معاینه فیزیکی توسط پزشک متخصص است. البته برای تشخیص دقیق‌تر باید آزمایش‌هایی را انجام دهید که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم.
اندازه‌گیری دقیق شاخص توده بدنی (BMI)
همانطور که اشاره شد شاخص توده بدنی کمک بسیار زیادی به تعیین میزان اضافه وزن می‌کند. به همین دلیل در ابتدا میزان دقیق این شاخص برای شما اندازه‌گیری می‌شود. هرچه عدد این شاخص بیشتر از 30 باشد، اضافه وزن بیشتری هم دارید. برای اطمینان دقیق‌تر، بهتر است سالی یکبار این شاخص اندازه‌گیری شود.
سابقه سلامت پزشکی
این سابقه شامل؛ تاریخچه وزن، مصرف داروها، رژیم‌ها غذایی، بیماری‌ها و … می‌شود. همچنین ممکن است برخی مشکلات روانی شما هم مورد بررسی قرار بگیرد. برای مثال سطح استرس بالا در زندگی روزمره باعث افزایش ترشح هورمون کورتیزول و در نتیجه افزایش وزن می‌شود. به این ترتیب برای درمان چاقی اطلاع از وضعیت کلی شما ضروری است.
بررسی و اندازه‌گیری دور کمر
شاید یکی از ساده‌ترین راه‌های تشخیص این عارضه، بررسی وضعیت چربی‌های دور شکم است. برای این کار پزشک معالج، اندازه دور کمر شما را محاسبه می‌کند. هرچقدر اندازه این چربی‌ها از حدی فراتر بروند، احتمال ابتلا به بیماری‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند.
بررسی راه‌های درمان چاقی؛ مصرف دارو
گاهی اوقات بنا به تشخیص پزشک علاوه بر رژیم غذایی، برخی داروها را نیز باید مصرف کنید. این داروها برای درمان اضافه وزن مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از این داروها که دارای تاییدیه از سازمان بهداشت جهانی هم هستند، عبارتند از:
- لیراگلوتاید
- بوپروپیون
- فنترمین توپیرامات
البته باید به این نکته هم توجه داشته باشید که این داروها تاثیرات یکسانی روی همه افراد نمی‌گذارند. البته ناگفته نماند که یکی از معایب بزرگ داروهای کاهش وزن، این است که با توقف مصرف آنها، روند اضافه وزن از سر گرفته می‌شود.
بررسی راه‌های درمان چاقی؛ آندوسکوپی
آندوسکوپی یکی از بهترین روش‌های غیر جراحی، برای کاهش وزن است. در این روش بدون هیچ گونه برش خاصی و با استفاده از داروهای بیهوشی، لوله‌هایی را از طریق دهان به سمت معده می‌فرستند. البته آندوسکوپی به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که عبارتند از؛ قرار دادن بالون داخل معده و گاستروپلاستی آستین. هر دوی این روش‌ها باعث کاهش کالری دریافتی و وزن می‌شوند.
درمان چاقی از طریق جراحی
گاهی اوقات رعایت رژیم غذایی هم کارساز نیست و درواقع کار از کار گذشته است. افزایش وزن اگر به حدی برسد که قابل پیشگیری نباشد، جراحی اجتناب ناپذیر است. در اصل باید گفت که جراحی آخرین گزینه برای دستیابی به وزن مطلوب است. در ادامه برخی از این جراحی‌ها را معرفی می‌کنیم.
جراحی بای پس معده
در این روش جراحی برای درمان چاقی، کیسه کوچکی در بالای معده ایجاد می‌شود. این کیسه هم به روده کوچک وصل می‌شود. به این ترتیب حجم معده کاهش می‌یابد و کالری دریافتی بسیار کمتر می‌شود.
جراحی اسلیو معده
در این روش جراحی، بخشی از معده برداشته می‌شود تا حجم آن کاهش یابد. با این کار مخزن دریافت غذا بسیار کوچک می‌شود. البته این جراحی نسبت به سایر روش‌ها پیچیدگی بیشتری دارد.
درمان چاقی با جراحی نوار قابل تنظیم معده
در این روش به وسیله یک نوار، معده را به دو قسمت تقسیم می‌کنند. این نوار مثل کمربند به دور معده محکم می‌شود و باعث می‌شود حجم آن کمتر شود. به این ترتیب از ورود حجم بالای غذا به معده جلوگیری می‌شود. البته به یاد داشته باشید که برای دستیابی به کاهش وزن پایدار، باید بعد از جراحی تعهد لازم نسبت به اجرای دستورالعمل‌ها را داشته باشید.
سخن نهایی
درمان چاقی از طریق جراحی، آخرین روش برای دستیابی به وزن ایده‌آل است. به یاد داشته باشید که اولین و بهترین روش برای این کار، رعایت رژیم غذایی و انجام منظم فعالیت‌های ورزشی است. اگر به هر دلیلی کاهش وزن با این روش‌ها کارساز نباشد، باید اقدام به جراحی کنید.
در این مطلب سعی کردیم به صورت جامع در مورد روش‌های درمان عارضه چاقی صحبت کنیم. این عارضه به راحتی قابل پیشگیری است. با این وجود اگر افزایش وزن بیش از اندازه اتفاق بیفتد، ناچار باید به دنبال راه‌های خلاصی از آن باشید.
دلایل زیادی برای بروز چاقی وجود دارند که عمده آنها به عادات غذایی غلط مربوط می‌شود. با مصرف غذاهای پرکالری و پرچرب، کالری دریافتی شما افزایش پیدا می‌کند. دلیل این عارضه هرچه که باشد، راه‌های زیادی برای کنترل و درمان آن وجود دارد.
امیدواریم با مطالعه این مقاله اطلاعات مفیدی درباره ی علل ودرمان چاقی بدست آورده باشید.برای اطلاعات بیشتر حتما به سایت دکتر عبدالحسینی مراجعه کنید.
